Metodyka badania naukowego
Przedstawione badanie to jednoośrodkowe, retrospektywne badanie kohortowe przeprowadzone w South Texas Veterans Health Care System w okresie od listopada 2019 do września 2022 roku. Badanie zostało zatwierdzone przez Uniwersytet Teksański w San Antonio jako projekt poprawy jakości zwolniony z przeglądu Komisji Bioetycznej. Identyfikacja pacjentów nastąpiła poprzez kody diagnostyczne ICD-10-CM związane z powikłanymi zakażeniami układu moczowego (cUTI) lub odmiedniczkowym zapaleniem nerek, a następnie dane zostały pozyskane z Hurtowni Danych Administracji Zdrowia Weteranów (VHA) oraz zweryfikowane poprzez analizę dokumentacji medycznej.
Kto był badany?
Badaniem objęto 113 pacjentów (52 w grupie cefazoliny i 61 w grupie ceftriaksonu), którzy spełnili kryteria włączenia. Mediana wieku wynosiła 72 lata (IQR, 65-75), a 97% pacjentów stanowili mężczyźni. Mniej niż jedna czwarta kohorty (12%) miała stany immunosupresji, natomiast 88% pacjentów prezentowało podstawowe nieprawidłowości urologiczne. W grupie ceftriaksonu więcej pacjentów zgłaszało objawy urologiczne (75% vs 58%), subiektywną gorączkę (59% vs 35%) oraz zmęczenie/złe samopoczucie (56% vs 31%). Z kolei w grupie cefazoliny częściej występowały zaburzenia stanu psychicznego (37% vs 18%, p=0,03) oraz obecność cewników moczowych (39% vs 21%, p=0,05). Co istotne, znacząco więcej pacjentów w grupie cefazoliny otrzymało pojedynczą dawkę innego antybiotyku przed rozpoczęciem badanego leku (50% vs 26%, p=0,01).
Opis badania
Badanie miało na celu porównanie skuteczności cefazoliny z ceftriaksonem w empirycznym leczeniu powikłanych zakażeń układu moczowego (cUTI) u hospitalizowanych pacjentów. Inicjatywa ta była częścią programu antimicrobial stewardship mającego na celu ograniczenie stosowania cefalosporyn trzeciej generacji. Jako powikłane UTI definiowano zakażenia związane z obstrukcją, ciałami obcymi lub nieprawidłowościami urologicznymi, UTI u mężczyzn oraz ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek z co najmniej jednym objawem UTI. Pacjentki dodatkowo musiały mieć cewnik moczowy, instrumentację dróg moczowych lub funkcjonalną/anatomiczną nieprawidłowość układu moczowego.
Warto podkreślić, że w 2021 roku lokalne wrażliwości najczęstszych patogenów układu moczowego (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis) były podobne dla cefazoliny i ceftriaksonu. Dodatkowo, cefazolina koncentruje się w moczu, wykazując korzystny profil farmakokinetyczny do leczenia UTI. Na podstawie tych czynników, lokalna ścieżka kliniczna dla leczenia UTI została zaktualizowana w 2021 roku, rekomendując cefazolinę w dawce 1-2 g dożylnie co 8 godzin jako pierwszorzędowy empiryczny schemat leczenia dla pacjentów bez historii izolatów opornych na cefazolinę.
W grupie cefazoliny 69% pacjentów otrzymało 1 g IV co 8 godzin, 17% pacjentów otrzymało 2 g IV co 8 godzin, a pozostali otrzymali dawki dostosowane do funkcji nerek. W grupie ceftriaksonu 80% pacjentów otrzymało 1 g IV co 24 godziny, a 20% pacjentów 2 g IV co 24 godziny. Mediana czasu trwania terapii dożylnej była podobna w obu grupach (2,9 vs 3,0 dni, p=0,74).
Escherichia coli była dominującym patogenem izolowanym w obu grupach, stanowiąc 26% i 33% odpowiednio w grupach cefazoliny i ceftriaksonu. Łącznie 18% pacjentów miało posiewy moczu bez wzrostu, a 8% posiewy z normalną florą, co często było związane z wcześniejszym otrzymaniem antybiotyków. Bakteriemia związana z UTI wystąpiła u 14,3% pacjentów w grupie cefazoliny i 12,0% w grupie ceftriaksonu, przy czym E. coli stanowiła główny patogen we krwi (40% i 67% odpowiednio).
- Jednoośrodkowe, retrospektywne badanie kohortowe objęło 113 pacjentów (52 – cefazolina, 61 – ceftriakson)
- Mediana wieku pacjentów: 72 lata, 97% stanowili mężczyźni
- Sukces kliniczny: 90% grupa cefazoliny vs 87% grupa ceftriaksonu
- Escherichia coli była dominującym patogenem w obu grupach
- Mediana czasu terapii dożylnej była podobna (około 3 dni)
Wyniki
Sukces kliniczny w 30. dniu, zdefiniowany jako ustąpienie objawów cUTI bez ponownego rozpoczęcia antybiotykoterapii podczas hospitalizacji lub nawrotu w ciągu 30 dni, osiągnięto u 47/52 (90%) pacjentów w grupie cefazoliny i 53/61 (87%) w grupie ceftriaksonu (p=0,56). Analiza wieloczynnikowa zidentyfikowała obecność cewnika moczowego jako niezależny, negatywny predyktor sukcesu klinicznego (OR 0,24; 95% CI, 0,06-0,89), natomiast stosowanie cefazoliny pozostało nieistotnym statystycznie predyktorem sukcesu klinicznego.
| Wynik | Cefazolina (n=52) | Ceftriakson (n=61) | P value |
|---|---|---|---|
| Sukces kliniczny (%) | 47 (90,4) | 53 (86,9) | 0,56 |
| Długość pobytu w szpitalu, dni (IQR) | 4,0 (3,1-6,3) | 3,8 (2,6-4,5) | 0,05 |
| Zakażenie C. difficile (%) | 0 (0) | 4 (6,6) | 0,12 |
Pacjenci leczeni cefazoliną mieli numerycznie dłuższą medianę pobytu w szpitalu niż leczeni ceftriaksonem (4,0 vs 3,8 dni, p=0,05). U żadnego pacjenta w grupie cefazoliny nie rozwinęło się zakażenie Clostridioides difficile (CDI) w ciągu 30 dni, podczas gdy w grupie ceftriaksonu CDI wystąpiło u 4/61 (7%) pacjentów (p=0,12).
Przeprowadzono również analizę wrażliwości z wyłączeniem pacjentów z grupy cefazoliny, którzy otrzymali jedną dawkę ceftriaksonu przed terapią cefazoliną. Sukces kliniczny w 30. dniu wyniósł 91% dla pacjentów leczonych cefazoliną w porównaniu do 87% dla pacjentów leczonych ceftriaksonem (p=0,74), co potwierdza wyniki pierwotnej analizy.
Warto zauważyć, że mediana całkowitego czasu trwania antybiotykoterapii w badaniu wyniosła około 8 dni, co koreluje z niedawnymi danymi wykazującymi, że 7 dni terapii jest bezpieczne i skuteczne dla pacjentów z cUTI. Większość pacjentów (88% w grupie cefazoliny i 90% w grupie ceftriaksonu) przeszła na terapię doustną przy wypisie, głównie stosując beta-laktamy.
- Cefazolina może być skuteczną alternatywą dla ceftriaksonu w leczeniu powikłanych UTI
- W grupie ceftriaksonu wystąpiły 4 przypadki zakażenia C. difficile, podczas gdy w grupie cefazoliny nie odnotowano żadnego
- Obecność cewnika moczowego była negatywnym predyktorem sukcesu klinicznego
- Wyniki wspierają stosowanie wąskospektralnej cefazoliny w instytucjach z wysoką wrażliwością na cefalosporyny pierwszej generacji
- Potrzebne są dalsze randomizowane badania kontrolowane dla pełnego potwierdzenia skuteczności i bezpieczeństwa
Wnioski
Jest to pierwsze badanie porównujące wąskospektralny antybiotyk beta-laktamowy z ceftriaksonem w leczeniu powikłanych zakażeń układu moczowego w populacji hospitalizowanych, głównie starszych mężczyzn-weteranów. Badanie wykazało brak różnic w odsetkach sukcesu klinicznego między cefazoliną a ceftriaksonem, co wspiera stosowanie empirycznej cefazoliny u pacjentów hospitalizowanych z powodu cUTI w instytucjach z wysokim odsetkiem wrażliwości na cefalosporyny pierwszej generacji.
Wyniki były korzystne nawet w obecności bakteriemii lub innych powikłanych sytuacji klinicznych, takich jak kamica nerkowa. Bakteriemia nie korelowała niezależnie z gorszymi wynikami, podczas gdy obecność cewników moczowych tak. Zaobserwowano również trend w kierunku zwiększonej częstości występowania CDI w grupie ceftriaksonu, co jest zgodne z wcześniejszymi doniesieniami identyfikującymi stosowanie cefalosporyn trzeciej generacji jako czynnik ryzyka rozwoju CDI.
Badanie ma pewne ograniczenia, w tym retrospektywny charakter, różnice w charakterystyce pacjentów między grupami sugerujące stronniczość wyboru oraz fakt, że 37% pacjentów w grupie cefazoliny otrzymało jedną dawkę ceftriaksonu przed rozpoczęciem leczenia cefazoliną. Ponadto, włączenie pacjentów z normalną florą, polimikrobialnymi i negatywnymi posiewami moczu stanowiło 39% całej kohorty. Wyniki mogą mieć również ograniczoną możliwość uogólnienia na inne populacje i instytucje, szczególnie te z niższym profilem wrażliwości na cefazolinę.
Mimo to, badanie dostarcza cennych dowodów na potencjalną skuteczność cefazoliny w leczeniu cUTI, co może przyczynić się do ograniczenia stosowania cefalosporyn trzeciej generacji i potencjalnie zmniejszyć ryzyko CDI oraz rozwoju oporności na antybiotyki. Potrzebne są dalsze badania, w tym randomizowane badania kontrolowane, aby w pełni ustalić bezpieczeństwo i skuteczność cefazoliny w leczeniu cUTI.
Podsumowanie
Jednoośrodkowe, retrospektywne badanie kohortowe przeprowadzone w South Texas Veterans Health Care System objęło 113 pacjentów z powikłanymi zakażeniami układu moczowego, podzielonych na grupę otrzymującą cefazolinę (52 osoby) i ceftriakson (61 osób). Sukces kliniczny osiągnięto u 90% pacjentów w grupie cefazoliny i 87% w grupie ceftriaksonu. Escherichia coli była dominującym patogenem w obu grupach. Mediana czasu terapii dożylnej była podobna (około 3 dni), a całkowity czas antybiotykoterapii wyniósł około 8 dni. W grupie ceftriaksonu odnotowano 4 przypadki zakażenia C. difficile, podczas gdy w grupie cefazoliny nie wystąpiły takie powikłania. Badanie wykazało, że cefazolina może być skuteczną alternatywą dla ceftriaksonu w leczeniu powikłanych zakażeń układu moczowego, szczególnie w instytucjach z wysoką wrażliwością na cefalosporyny pierwszej generacji.
Bibliografia
Carcamo Paola, Walter Elizabeth, Frei Christopher R., Yang Linda, Cadena Jose and Hopkins Teri. A comparison of empiric therapy with cefazolin versus ceftriaxone for patients with complicated urinary tract infections in a tertiary care veterans affairs medical center. BMC Infectious Diseases 2025, 25(5), e103-20. DOI: https://doi.org/10.1186/s12879-025-10494-5.
